|
|
|
|
 |
|
| |
|
| |
| |
| Μαυρομύτικα γλαρόνια [Sterna sandvicensis] |
| |
 |
|
Δε θα δείτε πουθενά στη Χίο νεοσσό αυτού του γλαρονιού. Τα θαλασσοπούλια αυτά, που στην ενδοχώρα τα βλέπουμε μόνο πολύ σπάνια, επισκέπτονται τις ακτές του νησιού είτε καθοδόν προς τους θερινούς χώρους αναπαραγωγής τους γύρω από τις ακτές της Βορειοδυτικής Ευρώπης, είτε στο γυρισμό στη διαδρομή τους |
| προς τα παράλια της Δυτικής Αφρικής και του Αραβικού Κόλπου όπου περνούν το χειμώνα, συνήθως κοντά στη θάλασσα. Μέχρι να φτάσουν στο πέρασμά τους από τη Μεσόγειο κατά το Φθινόπωρο, ακόμη και οι νεοσσοί της φετινής σοδιάς θα έχουν φτάσει σχεδόν στο κανονικό τους μέγεθος, δηλαδή μέχρι τα 43 εκ. Τα μαυρομύτικα γλαρόνια αναπαράγονται σε πολύ πυκνές αποικίες σε ακτές και σε νησιά χαμηλού υψόμετρου, όπου αναζητούν προστασία με το να συνωστίζουν τις φωλιές τους τη μια πολύ κοντά στην άλλη, ή επιλέγοντας να τοποθετήσουν τις αποικίες τους κοντά σε άλλα πιο επιθετικά είδη (όπως στους μαυροκέφαλους γλάρους) που προσεγγίζουν την απώθηση θυτών πιο δραστήρια από ότι κάνουν τα γλαρόνια τα ίδια. Δεν χτίζουν φωλιές αλλά σκάβουν ένα βαθούλωμα στη γη όπου γενούν έως τρία αβγά. Τα αβγά τους έχουν μικρά στιγματάκια, όπως και οι νεοσσοί όταν γεννιούνται, που τα βοηθούν να μπερδευτούν με το περιβάλλον, καθιστώντας τα αθέατα. Οι γονείς βουτάν στη θάλασσα από δέκα μέτρα σχεδόν, να πιάσουν ψάρια να ταΐσουν τα μικρά τους. Τα αρσενικά ταΐζουν τα θηλυκά επίσης, ως μέρος της ιεροτελεστίας ζευγαρώματός τους. Η ιεροτελεστία αυτή περιέχει και έναν ‘χορό' που διαδραματίζεται στην παραλία όπου τα πουλιά χορεύουν κυκλικά το ένα γύρω από το άλλο. Στηρίζονται στα κοντά, μαύρα ποδαράκια τους, και έχουν τα φτερά τους ανοιγμένα φαρδιά πλατιά, και το ράμφος τους, που κιτρινίζει στην άκρη, το κρατούν ψηλά ώστε να συμπληρωθεί η όλη δραματική εντύπωση. |
| |
| Αρχή της σελίδας |
|
|
| |
| Αγροχελίδονο [Hirundo rustica] |
| |
|
|
Όταν εμφανίζονται τα χελιδόνια στη Χίο κάθε χρόνο σημαίνει ότι ήρθε η άνοιξη. Αυτά τα μικρά πουλάκια (δεν ξεπερνούν τα 20 εκ) έχουν ολοκληρώσει το ταξίδι τους από την Αφρική, όπου μένουν το χειμώνα να τραφούν, και θα παραμείνουν εδώ να τραφούν, να ζευγαρώσουν και να αναθρέψουν τα μικρά τους, ώσπου να ξαναφύγουν πάλι το Φθινόπωρο. Διακρίνονται από τα άλλα είδη χελιδονιών από την ουρά τους που έχει μια βαθιά διχάλα, και από τα κόκκινα σημάδια στο στήθος τους, στο λαιμό τους και στο μέτωπό τους. Τα χελιδόνια αγρού, όπως όλα τα άλλα χελιδόνια, πετούν με υπέροχη επιδεξιότητα, πιάνοντας το θήραμά τους – τα έντομα – στον αέρα. Τα βλέπουμε να πετούν χαμηλά πάνω από το |
| έδαφος όταν σιτίζονται, και να πετούν ξυστά πάνω από την επιφάνεια οποιουδήποτε σώματος γλυκού νερού για να πιούν. Αυτά με την πιο μακριά ουρά φαίνεται πως έχουν μεγαλύτερη ευκολία στο να ελκύουν το ταίρι τους, και όταν συντελεστεί το γεγονός αυτό το ζευγάρι χτίζει τη φωλιά του από λάσπη ψηλά σε οποιοδήποτε αδρό τοίχο, στο ύψος της οροφής, και λίγο πιο κάτω. Είναι πιθανόν να χτίσουν τη φωλιά τους κι άλλα ζευγάρια στην ίδια γενική τοποθεσία σχηματίζοντας μια μικρή αποικία. Εκείνο που είναι απαραίτητο για τη δημιουργία της φωλιάς είναι η λάσπη, οπότε, αν σας ελκύει η ιδέα να παρακολουθήσετε τα πουλιά στη διαδικασία αυτή, δεν έχετε παρά να φτιάξετε λίγη λάσπη σε καποια προσβάσιμη εξωτερική τοποθεσία για να τα προσελκύσετε στη γειτονιά σας. Κατά το χτίσιμο της φωλιάς τους τα ενήλικα χελιδόνια ενσωματώνουν άχυρα η αλογότριχες στη λάσπη αυτή όταν τα βρίσκουν. Εσωτερικά τοποθετούν ένα στρώμα από χόρτα ή από φτερά να κάνουν τη φωλιά τους πιο άνετη. Θα γεννηθούν περίπου πέντε αβγά και θα τα κλωσήσουν και οι δυο γονείς, όπως επίσης θα ασχοληθούν και οι δυο με το μεγάλωμα των νεοσσών, αν και φαίνεται πως το θηλυκό πουλί κάνει την περισσότερη δουλειά! Όταν βγαίνουν από το αβγό τα μικρά είναι εντελώς γυμνά και ανίσχυρα, αλλά μέχρι να φτάσουν την ηλικία των είκοσι ημερών θα έχουν αποκτήσει την ικανότητα να πετούν. Οι γονείς τους θα τα φροντίζουν για άλλη μια εβδομάδα περίπου, και μετά η πρώτη γενιά του καλοκαιριού ενίοτε βοηθάει τους γονείς να αναθρέψουν μια δεύτερη. Οι έφηβοι αυτοί βοηθούν τα άλλα μέλη της αποικίας να υπερασπιστούν τις φωλιές τους από πιθανά αρπακτικά, όπως από τις γάτες. Τα έχουμε δει να επιτίθενται άφοβα σαν στούκας τόσο σε γάτες όσο και σε ανθρώπους αν έχουν πλησιάσει επικίνδυνα! Την άνοιξη του 2006 υπήρχε μια μεγάλη αποικία μέσα και γύρω από το κτίρια της Νέας Μονής. Τα χελιδόνια αυτά όμως φαίνεται πως έχουν συνηθίσει τους επισκέπτες και δεν τους ενόχλησαν καθόλου. |
| |
| Αρχή της σελίδας |
|
|
| |
| Δασοπόντικες [Apodemus sylvaticus] |
| |
 |
|
Η ζωή ενός δασοπόντικα βρίθει από κινδύνους και είναι συνήθως σύντομη – αν κάποιο από αυτά επιζήσει και φτάσει στο δεύτερο έτος της ζωής του, τα έχει καταφέρει περίφημα! Ως νυχτόβια ζώα, οι δασοπόντικες έχουν αναπτύξει μεγάλα μάτια και αυτιά ώστε να τους παρέχεται καλή όραση στο σκοτάδι, και ευαισθησία σε κάθε ήχο που δύναται να κάνει το αρπακτικό καθώς πλησιάζει. Δυστυχώς οι κουκουβάγιες πετούν εντελώς αθόρυβα, και δεν |
| αποτελούν τον μοναδικό κίνδυνο... οι γάτες, οι αλεπούδες και τα φίδια επίσης λιγουρεύονται το δασοπόντικα ως καλό μεζέ. Όπως το κοινό ποντίκι, ο δασοπόντικας είναι μικρός – φτάνει μόνο τα 10 εκ περίπου, με μια ουρά περίπου άλλη τόση. Όταν ενηλικιωθεί, η γούνα του είναι ένα ζεστό καφέ χρώμα, σε αντίθεση με αυτή του κοινού ποντικού που είναι γκρι, και συνήθως έχει ένα κιτρινωπό σημάδι στο λευκό του στήθος. Τα μικρά είναι πιο γκριζωπά από τα μεγάλα, και συγχέονται πιο εύκολα με τα κοινά ποντίκια, αλλά ο δασοπόντικας κατοικεί στους αγρούς και σκάβει τα δικά του λαγούμια για τη φωλιά και τη διαβίωσή του, και συνήθως δεν εισβάλει σε χώρους ανθρώπινης κατοικίας. Τρέφεται με σπόρους, καρπούς και μούρα, που βγαίνει τη νύχτα να τα ψάξει, βασιζόμενο στην πολύ ανεπτυγμένη του όσφρηση. Μπορεί να εντοπίσει φρεσκοσπαρμένους σπόρους και να τους ξεσκάψει με μεγάλη ακρίβεια – ένα ταλέντο που ενοχλεί ιδιαίτερα τους αγρότες. Οι δασοπόντικες εισχωρούν άφοβα σε ανοιχτούς χώρους όπου δεν τολμούν να πατήσουν άλλα θηλαστικά. Στην ανάγκη θα σκαρφαλώσουν για να βρουν την τροφή τους, καθώς είναι πολύ δραστήρια και αθλητικά, πηδώντας στηριζόμενα στα πίσω πόδια τους που είναι μακριά και μοιάζουν με αυτά του καγκουρό. Όταν υπάρχει άφθονη τροφή, οι δασοπόντικες μαζεύουν κάθε περίσσευμα και το κρύβουν στα λαγούμια τους ώστε να έχουν απόθεμα να περάσουν τις ισχνές μέρες. Όταν δεν μπορούν να βρουν καλύτερα, συμπληρώνουν την τροφή τους με κάμπιες, αβγά εντόμων, μικρά σαλιγκάρια και άλλα ασπόνδυλα. Αν τρέφεται καλά, ένα ζευγάρι θα γεννήσει αρκετές φορές κατά τη διάρκεια των ζεστών μηνών του χρόνου, κάθε φορά μέχρι εννιά μικρά, και αυτά απογαλακτίζονται όταν είναι δεκαοκτώ ημερών. Αρχικά γεννιούνται σε έναν ειδικό θάλαμο φωλιασμού ντυμένο με φύλλα, χόρτα και πούσι, όπου τα προσέχει και τα προστατεύει το θηλυκό που κρατάει τα επιθετικά αρσενικά μακριά. Αλλά όταν περάσουν περίπου τρεις εβδομάδες θα έχει βαρεθεί την ευθύνη αυτή και θα πετάξει τα μικρά της έξω να αντιμετωπίσουν μόνα τους πλέον τη ζωή. Η θνησιμότητά τους είναι τότε ψηλή. |
| |
| Αρχή της σελίδας |
|
|
| |
| Βίδρα (ή ενυδρίδα) [Lutra lutra] |
| |
 |
|
Σπάνια βλέπει κανείς βίδρα στη Χίο, αλλά έχει καταγραφεί η παρουσία της στην ανατολική ακτή του νησιού, κοντά στο Δελφίνι. Η ευρωπαϊκή βίδρα είναι η πιο διασπαρμένη από όλα τα είδη βίδρας. Εκτός από την Ευρώπη, βρίσκεται σε μέρη της Ασίας και της Αφρικής. Ωστόσο, παρά το όνομά της, πιστεύεται ότι έχει εκλείψει σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης, και επειδή φθίνει ο αριθμός τους θεωρείται πως κινδυνεύει σε παγκόσμιο επίπεδο. Τόσο η πίεση που ασκείται στη φυσική της κατοικία όσο και η χρήση φυτοφαρμάκων έχουν συμβάλλει σε αυτό.
|
| Οι βίδρες έχουν δικτυωτά δάκτυλα ποδιού και πυκνές ουρές που τις βοηθούν να είναι θαυμάσια αποτελεσματικές κολυμβήτριες. Αυτό σημαίνει ότι ζούνε κυρίως κυνηγώντας και πιάνοντας ψάρια. Όταν είναι βυθισμένες κάτω από το νερό έχουν τη δυνατότητα να κλείνουν να ρουθούνια τους και τα αυτιά τους, καθώς τα ευαίσθητα μουστάκια τους τις βοηθούν να παρακολουθούν τις κινήσεις των θηραμάτων τους. Κυνηγούν επίσης και στη στεριά, και πιάνουν πουλιά, έντομα, βατράχια και ακόμη και μικρά θηλαστικά. Αυτή η ευκαιριακή τους νοοτροπία ως προς την τροφή τους, και η ετοιμότητά τους να προσαρμοστούν στο περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται, σημαίνει ότι οι βίδρες μπορούν να ζήσουν σε οποιοδήποτε σχεδόν σώμα γλυκού νερό που δεν έχει ρυπανθεί, συμπεριλαμβάνοντας τις λίμνες, τα ρυάκια, τα ποτάμια και τις μικρές λιμνούλες – πάντα εφόσον υπάρχει αρκετή τροφή. Ένα υγιές και καλοταϊσμένο ζώο μπορεί να ζήσει μέχρι και δέκα χρόνια. Συνήθως κυνηγούν τη νύχτα, ενώ τη μέρα την περνούν τις περισσότερες φορές σε κάποιο καταφύγιο. Όταν η θηλυκή ανατρέφει τα κουτάβια της, το καταφύγιο αυτό μπορεί να είναι η ίδια της η φωλιά, που είναι συχνά ένα λαγούμι στην ακροποταμιά όπου για λόγους ασφαλείας η πρόσβαση σε αυτή είναι μόνο υποβρύχια. Αλλά οι βίδρες προσαρμόζονται εύκολα και μπορούν επίσης να ζήσουν και στην ακτή, στο θαλασσινό νερό, κάνοντας χρήση ανοιγμάτων στα βράχια αντί για την πιο συνηθισμένη τους πρακτική. Στις συνθήκες αυτές χρειάζονται πάντα τακτική πρόσβαση στο γλυκό νερό για να πλένουν τη γούνα τους. Πράγμα ζωτικής σημασίας, καθώς αυτή καθεαυτή η επιβίωσή τους εξαρτάται από αυτό. Η γούνα τους χρειάζεται τακτική περιποίηση και λάδωμα ώστε να μην φουσκώσει από το νερό. Αν συνέβαινε αυτό, το ζώο θα πνιγόταν. Η γούνα έχει δυο διακριτές στρώσεις – ή έξω είναι μακριά, σκληρή και λαδερή. Ενώ η εσωτερική είναι πιο πυκνή, μαλακή και λεπτή, και παρέχει μόνωση. Το αποτέλεσμα του συνδυασμού αυτού είναι ότι το δέρμα της βίδρας δεν βρέχεται ποτέ.
Οι βίδρες έχουν έντονα την αίσθηση του δικού τους χώρου, και ζουν μόνες τους κυρίως. Η περιοχή ενός ζώου μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 40 χμ., ανάλογα με την τροφή που υπάρχει. Τεκνοποιούν οποιαδήποτε εποχή του χρόνο και το ζευγάρωμα γίνεται υποβρύχια. Μετά από μια περίοδο εγκυμοσύνης που κρατάει περίπου 63 μέρες, γεννιούνται από ένα έως τέσσερα κουτάβια, που θα παραμείνουν κοντά στη μητέρα τους ένα χρόνο. Τότε θα την αφήσουν και θα ξεκινήσουν τη μοναχική ζωή του έφηβου καθώς δεν ωριμάζουν ερωτικά πριν γίνουν 2-3 ετών. Όσο είναι μικρές είναι ιδιαίτερα παιγνιδιάρες και τις έχουμε δει συχνά να απολαμβάνουν τσουλήθρες στη λάσπη και να παίζουν κυνηγητό, παιγνίδια που κάνουν μεταξύ τους όπως και με τη μητέρα τους. Όταν ερωτοτροπούν οι μεγάλες απολαμβάνουν και αυτές το καλό παιχνίδι, αν και η αρσενική βίδρα δεν κάθεται να βοηθήσει με τη φροντίδα των μικρών και φεύγει να βρει άλλο θηλυκό, αν μπορεί, να ζευγαρώσει άκομα μια φορά και να ξαναπάρει τον δρόμο του. |
| |
| Αρχή της σελίδας |
|
|
| |
| Τσαλαπετεινός [Upupa epops] |
| |
 |
|
Ο τσαλαπετεινός είναι ένα πουλί με αυτοπεποίθηση που δε φοβάται την ανθρώπινη δραστηριότητα, και έτσι συχνά ζει κοντά σε πόλεις και σε χωριά. Το λοφίο του, μαύρο με μια λευκή κορφή, είναι συνήθως πεσμένο, αλλά σηκώνεται όρθιο όταν προσγειώνεται το πουλί, ή αν βρίσκεται σε διέγερση. Η πτήση του διακρίνεται από |
| ένα ακανόνιστο κούνημα των φτερών του σαν πεταλούδα, πράγμα που επιδεικνύει το χαρακτηριστικό ασπρόμαυρο σχέδιο των φαρδιών φτερών του. Κάθε εντύπωση νωθρότητας που δίνει είναι απατηλή, καθώς είναι γνωστό ότι ο τσαλαπετεινός μπορεί να αποφύγει την επίθεση από αέρα του γερακιού, με την ιδιαίτερη ικανότητα που διαθέτει να ανεβαίνει ψηλά με ταχύτητα όταν χρειαστεί. Υπάρχουν αποδείξεις ότι μερικά πουλιά που είχαν περάσει τον χειμώνα νότια της Σαχάρα φτάνουν, στις ετήσιες αποδημητικές τους διαδρομές, να διασχίζουν μέχρι και τις Άλπεις. Εκτός από το να πετούν πολύ δυνατά, οι τσαλαπετεινοί επίσης σκαρφαλώνουν και καλά – μια δεξιότητα που αποβαίνει πολύ χρήσιμη όταν ψάχνουν τοποθεσίες να στήσουν τις φωλιές τους. Οι τσαλαπετεινοί είναι μονογαμικοί και φτιάχνουν τη φωλιά τους όπου βρίσκουν μια κατάλληλη τρύπα. Αυτή μπορεί να βρίσκεται σε δέντρο, σε τοίχο, σε γκρεμό, σε χαράδρα ανάμεσα σε βράχους, ή ακόμη και στο επίπεδο έδαφος. Μια φωλιά μπορεί να χρησιμοποιηθεί αρκετά χρόνια. Την επιλέγει το αρσενικό και οριοθετεί το δικό του χώρο. Μετά το ζευγάρωμα η θηλυκή θα κάνει μεταξύ πέντε και οκτώ αβγά. Τα μικρά αρχίζουν να τρέφονται μόνα τους μετά από έξι μέρες, αλλά παραμένουν με τους γονείς τους μερικές εβδομάδες μέχρι να ανεξαρτητοποιηθούν πλήρως. Οι τσαλαπετεινοί δραστηριοποιούνται όλη μέρα, και κοιμούνται στις τρύπες τη νύχτα. Απολαμβάνουν τα αμμόλουτρα και τα λουτρά με σκόνη, και ψάχνουν τροφή κυρίως στο έδαφος, τόσο σε χαμηλή βλάστηση όσο και στο γυμνό χώμα. Δίχνουν έντονη προτίμηση στις κάμπιες και στα αβγά εντόμων, αν και έχει καταγραφεί ότι πιάνουν επίσης και μικρές σαύρες και φίδια.
Ο τσαλαπετεινός εμφανίζεται και στην ελληνική μυθολογία: Ο Τηρέας ήταν σύζυγος της Πρόκνης αλλά όταν συνόδευσε την αδερφή της συζύγου του, τη Φιλομήλα, από την Αθήνα για μια επίσκεψη, την ερωτεύτηκε σφόδρα. Όταν βρέθηκε μόνος με τη Φιλομήλα της εξομολογήθηκε το πάθος του, αλλά καθώς τον απέρριψε αυτή, τη βίασε, και για να εξασφαλίσει τη σιωπή της, της έκοψε τη γλώσσα και τη φυλάκισε, λέγοντας στη σύζυγό του ότι η αδερφή της πέθανε. Η Φιλομήλα κατάφερε να στείλει μήνυμα στην αδερφή της, και οι δυο μαζί συνωμότησαν να τον εκδικηθούν. Η Πρόκνη σκότωσε το γιο του Τηρέα και τάισε τον άντρα της με το κρέας του γιου του μια βραδιά Διονυσιακών γλεντιών. Και μετά αποκάλυψε τι είχε κάνει. Ο έξαλλος πατέρας επιτέθηκε και στις δυο γυναίκες με φονικές διαθέσεις, αλλά ο Θεός του Οίνου επενέβη, δίνοντας λύση στην κατάσταση μετατρέποντας και τους τρεις σε πουλιά. Στη Φιλομήλα επέστρεψε τη φωνή της, μετατρέποντάς την σε αηδόνι, ενώ στην Πρόκνη επέτρεψε να πετάει ελεύθερη ως χελιδόνι. Ο Τηρέας, ο σύζυγος που απατήθηκε και ο βιαστής, μετατράπηκε στο λίγο φαιδρό τσαλαπετεινό.
|
| |
| Αρχή της σελίδας |
|
|
| |
| Δαμαλάκι [Macroglossum stellatarum] |
| |
 |
|
Όπως υπονοεί και η Αγγλική ονομασία του – hummingbird hawk moth – το μεγάλο αυτό λεπιδόπτερο μπορούμε να το περάσουμε και για κολιμπρί – το εξωτικό πουλάκι της Αμερικανικής ηπείρου, που ρουφάει το νέκταρ που το τρέφει καθώς πετάει. Σε αντίθεση με πολλά άλλα λεπιδόπτερα που δραστηριοποιούνται το σούρουπο ή τη νύχτα, ετούτο είναι σίγουρα μια πεταλουδίτσα της ημέρας. Η |
| πινελιά εξωτικού χρώματος – τα πισινά του φτερά είναι ένα έντονο πορτοκαλί – προσθέτει στην οφθαλμαπάτη. Σίγουρα επιδεικνύει παρόμοια συμπεριφορά όταν τρέφεται, καθώς αιωρείται μπροστά από τα άνθη εκπέμποντάς ένα βουητό που ακούγεται καθώς κουνάει τα φτερά του με ταχύτητα, ενώ προεκτείνει την προβοσκίδα του να ρουφήξει το νέκταρ τους. Στη Χίο ιδιαίτερη προτίμηση φαίνεται να δείχνει στο γιασεμί και το αγιόκλημα, αλλά επισκέπεται και πολλά άλλα είδη. Έχει σημειωθεί σε μελέτες ότι τα λεπιδόπτερα αυτά έχουν αξιοσημείωτη μνήμη και επιστρέφουν στο ίδιο ανθόσπαρτο μέρος την ίδια ώρα κάθε μέρα. Τα δαμαλάκια βρίσκονται σε όλο το βόρειο ημισφαίριο, αποδημώντας προς βορά όσο πλησιάζει το καλοκαίρι, αλλά επιστρέφοντας νότια καθώς αλλάζουν οι εποχές και ο καιρός αρχίζει να κρυώνει. Στην Ευρώπη δεν μπορούν να αντέξουν στο κρύο του χειμώνα βόρεια των Άλπεων. Την άνοιξη, όταν τα αρσενικά εντοπίσουν τα θηλυκά, με την όσφρηση και όχι από την όψη, καθώς και τα δυο φύλα μοιάζουν, τα ζευγάρια ερωτοτροπούν κυνηγώντας ο ένας τον άλλον, καταδιώκοντας ο ένας τον άλλον σε πτήσεις που αγκαλιάζουν τη γη, και μετά ενίοτε πετάνε ψηλά μαζί σε κυκλική κίνηση. Κάθε εποχή μπορούν να παραχθούν δυο γενιές. Οι θηλυκές χρησιμοποιούν διάφορα φυτά τροφής να αποθέσουν τα αβγά τους, και οι κάμπιες γίνονται τόσο μεγάλες (60 χιλ) όσο και θεαματικές. Το σώμα τους είναι είτε πράσινο είτε κοκκινο-καφετί σκεπασμένο με μικρές λευκές κουκίδες. Κατά το μήκος κάθε πλευράς υπάρχει μια λωρίδα ανοιχτό κίτρινο που καταλήγει σε ένα γαλάζιο κέρατο με κίτρινη κορφή. Μπορούμε να τα δούμε από τον Ιούνιο μέχρι τον Οκτώβριο και μετά μεταμορφώνονται σε χρυσαλλίδες. Το έντομο ξεχειμωνιάζει ως χρυσαλλίδα. |
| |
|
| |
| Αρχή της σελίδας |
|
|
| |
| Λουλουδόμυγα (ή αιωρούμενη μύγα) [Eristalis pertinax] |
| |
|
|
Υπάρχουν εκατοντάδες είδη αιωρούμενης μύγας που ποικίλουν πολύ σε μέγεθος και εμφάνιση. Μερικές είναι μαύρες και πολύ μικρές (5 χιλ.), ενώ η μεγαλύτερη είναι τόσο μεγάλη και χρωματιστή όσο η μέλισσα. Όλες οι αληθινές μύγες έχουν μόνο ένα ζευγάρι φτερά, σε αντίθεση με τα περισσότερα άλλα ιπτάμενα έντομα που έχουν δυο ζευγάρια. Σε αυτή τη μεγάλη οικογένεια |
| συγκαταλέγεται και η ομάδα Eristalis , είναι δε δύσκολο να ξεχωρίσεις τα δεκαπέντε διαφορετικά είδη της ομάδας αυτής καθώς οι διαφορές τους είναι μικρές και μόνο ένας ειδικός μπορεί να τις διακρίνει. Το καλοκαίρι όπου βρίσκονται φυτά που ανθίζουν υπάρχουν πάντα τέτοιες μύγες. Το παράδειγμα αυτό είναι η E pertinax που, σαν τους υπόλοιπους κοντινούς της συγγενείς, έχει αναπτυχθεί έτσι ώστε όχι μόνο να μοιάζει με μέλισσα εργάτρια αλλά επίσης να συμπεριφέρεται και σαν κι αυτήν. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι σε σχέση με το χρόνο που διαθέτει επισκεπτόμενη τα άνθη από τα οποία τρέφεται όταν είναι μεγάλη (αποκομίζοντας γύρη και νέκταρ) είναι πιο κοντά στη συμπεριφορά της μέλισσας από οποιοδήποτε άλλο είδος, τύπου μέλισσας ή σφήγκας, και ότι μοιάζει με την εργάτρια μέλισσα περισσότερο από όλες. Αυτή η απομίμηση την προστατεύει από τα αρπακτικά που έχουν μάθει να αποφεύγουν τα έντομα με κεντρί, αν και καμιά από τις λουλουδόμυγες δεν έχει τη δυνατότητα να τσιμπήσει. Όπως και οι άλλες αιωρούμενες μύγες η E pertinax προτιμάει τις ηλιόλουστες και ήσυχες συνθήκες και έχει μια αξιοσημείωτη επιδεξιότητα στο πέταγμα, έχοντας την ικανότητα δε να φτάνει και τα 10 μ. ανά δευτερόλεπτο, σε σύντομες εξάρσεις. Ενίοτε μπορούμε να δούμε μέσα σε μια ηλιαχτίδα, είτε την αρσενική είτε τη θηλυκή μύγα να αιωρείται ακίνητα κοντά στα φυτά τροφής, ενώ οι αρσενικές περιπολούν επιθετικά μια μικρή περιοχή. Οι ενήλικες χρησιμεύουν στη γονιμοποίηση των φυτών, ενώ πολλές από τις μορφές της προνύμφης τους τρέφονται με επιβλαβή ζιζάνια όπως τη μελίγκρα. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία από προνύμφες αιωρούμενης μύγας. Μερικές ζουν σε βλαστούς φυτών ή σε σκουπίδια φυτών, ενώ άλλες είναι υδρόβιες. Η E pertinax συκεκριμένα, προτιμάει τα λιμνάζοντα νερά για να κάνει τα αβγά της, και οι προνύμφες που αναδύονται από εκεί τρέφονται με μικρο-οργανισμούς σε νερό που μπορεί ή να είναι λασπώδες ή να έχει ρυπανθεί τόσο (με κοπριές αγελάδων για παράδειγμα) ώστε να διαθέτει πολύ λίγο (ή και καθόλου) οξυγόνο. Οι προνύμφες έχουν τη λύση για αυτό το κίνδυνο ασφυξίας. Εχουν αναπτύξει ένα σωλήνα αναπνοής που μπορούν να επεκτείνουν από το πίσω μέρος του κορμιού τους. Έχουν τη δυνατότητα να το τοποθετούν αυτό ώστε να βγαίνει από την επιφάνεια του βρώμικου νερού, σαν περισκόπιο, επιτρέποντάς τους να έχουν πρόσβαση στον αέρα. Η εμφάνιση τους αυτή είναι η αιτία που τους έχει δοθεί στα Αγγλικα το όνομα rat - tailed maggot (δηλαδή σκουλίκι με «αρουραιο-ουρά») αν και ο σωλήνας αυτός δεν αποτελεί ουρά με καμιά έννοια. |
| |
| Αρχή της σελίδας |
|
|
| |
| Κροκοδειλάκι (ή σαύρα «αγάμας») [Laudakia stellio] |
| |
 |
|
Αναγνωρίζονται τουλάχιστον πέντε είδη της Agama stellio (γνωστή στους επιστήμονες και ως L audaki a stellio), και βρίσκονται ευρύτερα σε όλη τη Μέση Ανατολή. Όπως όλες οι σαύρες οι Agama εξαρτώνται από τη θέρμη του ήλιου για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματός τους, και έτσι τις βλέπουμε συνήθως αργά το πρωί όταν βγαίνουν να λιαστούν στα βράχια, γυρνώντας τις ράχες τους προς τον ήλιο. Τα καλο-ανεπτυγμένα τους νύχια τις καθιστούν πολύ καλές στην αναρρίχηση, και έχουν επίσης και εντυπωσιακά δόντια, αλλά παρόλα αυτά είναι σχετικά δειλές και φεύγουν γρήγορα να κρυφτούν σε κάποια τρύπα αν τρομάξουν. |
| Οι Agama είναι ευκαιριακοί κυνηγοί που παραμονεύουν να περάσει το θήραμά τους. Κυρίως τρέφονται με έντομα, όπως τα τριζόνια και τα σκαθάρια, αλλά έχει καταγραφεί επίσης ότι πιάνουν και αράχνες, μικρότερα ερπετά και ακόμη και μικρά θηλαστικά. Δε μας εκπλήσσει το γεγονός αυτό γιατί μπορούν να φτάσουν τα 30 εκ. στο μήκος. Τα αρσενικά έχουν την αίσθηση του χώρου τους, και την εποχή του ζευγαρώματος μάχονται να υπερασπιστούν την περιοχή τους. Χρησιμοποιούν μια σειρά από διαφορετικές κινήσεις σήματα τόσο για να ελκύσουν το ταίρι τους όσο και για να απωθήσουν τυχόν αντίζηλους. Όταν κουνάει το κεφάλι οριζόντια είναι σήμα επιθετικότητας, ενώ όταν κουνάει το κεφάλι κάθετα (που σε μας μοιάζει σαν να κάνει κάμψεις) είτε είναι σήμα ότι δεσπόζει είτε αποτελεί ιεροτελεστία ζευγαρώματος – ανάλογα τις συνθήκες. Το ζευγάρωμα κρατάει δυο λεπτά, και μετά η γονιμοποιημένη θηλυκή αναζητάει ένα κατάλληλο μέρος να σκάψει ένα λαγούμι για τα αβγά της. Μπορεί να κάνει από τρία έως οκτώ αβγά. Σε μερικά είδη Agama το φύλο των νεογνών εξαρτάται από τη θερμοκρασία των εμβρύων καθώς αναπτύσσονται – όσο πιο ψηλή είναι αυτή τόσο το πιθανότερο να αναδυθούν αρσενικά. Ο Ιούνιος είναι ο κοινός μήνας που κάνουν τα αβγά τους, και κατά τη διάρκεια των εξήντα ημερών που μένουν θαμμένα τα αβγά, οι θερμοκρασίες είναι συνήθως ψηλές, αλλά καθώς οι σαύρες αγάμα μπορούν να κάνουν αβγά τρεις φορές το χρόνο (αν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές) αυτό βοηθάει να εξισορροπούν τα φύλα. Οι μικρές σαύρες είναι μοναχικές για δυο περίπου μήνες, αλλά μετά διαμορφώνονται ‘οικογενειακές' ομάδες. Σε αυτές δεσπόζει μια αρσενική σαύρα η θέση της οποίας της δίνει δικαιώματα ζευγαρώματος πάνω σε όλες τις θηλυκές της ομάδας. |
| |
| Αρχή της σελίδας |
|
|
| |
| Μεταναστευτική Ακρίδα [Locusta migratoria] |
| |
 |
|
Είναι το πιο διάσπαρτο είδος ακρίδας. Βρίσκεται σε όλη την Αφρική, στην Αυστραλία και στην Ασία όπου, σε χρονιές με καλή βροχόπτωση, μπορούν να αναπαραχθούν αρκετές γενιές σε μια μόνο εποχή. Τα έντομα που προκύπτουν διαμορφώνουν μεγάλα σμήνη που ταξιδεύουν μεγάλες αποστάσεις. Καθώς μπορούν να καταναλώσουν το βάρος του σώματός τους σε πράσινη τροφή κάθε μέρα, ένα περαστικό σμήνος μπορεί να επιφέρει μεγάλες καταστροφές σε σοδειές όπως ο σίτος, το κριθάρι, η βρόμη και ο αραβόσιτος. Η αποδημητική ακρίδα ήταν κάποτε κοινή στην Ευρώπη, αλλά είναι πολύ πιο σπάνια εδώ τώρα και δεν |
| αναπαράγεται πια σε μεγάλα πλήθη ώστε να δημιουργεί πλέον σοβαρά προβλήματα. Οι θηλυκές ακρίδες κάνουν τα αβγά τους σε υγρό χώμα, αλλά αν στεγνώσει το χώμα αυτά δεν θα επιζήσουν. Τα μεγάλα, ξηρά καλοκαίρια της Χίου συχνά περιορίζουν τον αριθμό των νεογνών. Ωστόσο, σε ζεστές και υγρές συνθήκες αναπτύσσονται ταχύτατα και τα αβγά εκκολάπτονται σε δυο εβδομάδες. Οι ακρίδες διαφέρουν από τις πεταλούδες και τα σκαθάρια διότι δεν περνούν από το στάδιο της κάμπιας ή της χρυσαλλίδας. Αντί γι αυτό, μικροσκοπικές εκδοχές της μεγάλης (νύμφες) χωρίς φτερά αναδύονται από τα αβγά, και αυτές οι ‘ακριδούλες' χάνουν το δέρμα τους καθώς μεγαλώνουν προοδευτικά, αναπτύσσοντας τα φτερά τους κατά τη διάρκεια αυτή. Μόνο οι μεγάλες μπορούν να πετάξουν. Οι νεαρές ‘ακριδούλες' αλλάζουν 5-6 φορές πριν γίνουν μεγάλες φτερωτές, και αυτό συντελείται σε 25-30 μέρες σε ιδανικές συνθήκες. Όταν ενηλικιωθούν, ωριμάζουν ερωτικά σε περίπου δυο εβδομάδες, και μετά είναι έτοιμες να ζευγαρώσουν. Μέσα στη σύντομη ζωή τους που διαρκεί μόνο δυο εβδομάδες περίπου, μπορεί να τεκνοποιήσουν πέντε ή έξη φορές – ανάλογα με το ύψος της βροχόπτωσης. Οι μικρές ακριδούλες είναι συνήθως πράσινες και μοναχικές, αν δεν υπάρχουν πολλές σε μια δεδομένη περιοχή, αλλά όταν αυξάνονται οι αριθμοί τους τόσο το χρώμα τους όσο και η συμπεριφορά τους αλλάζει. Τότε παίρνουν ένα χρώμα κιτρινοπορτοκαλί με μαύρες κουκίδες και αρχίζουν να ομαδοποιούνται, σχηματίζοντας έναν στρατό που προελαύνει. Τότε μπορεί να καλύψουν και μια απόσταση έως και 500 μ. την ημέρα. Οι μεγάλες έχουν επίσης την ίδια συμπεριφορά και μπορούν να σχηματίσουν μεγάλα σμήνη πολλών χιλιάδων. Όταν αρχίσουν να πετούν μπορούν να διανύσουν 150 χμ μέσα σε μια νύχτα, σε κατεύθυνση που προσδιορίζεται από τη φορά του ανέμου. Το σμήνος δεν πετυχαίνει πάντα να βρίσκει νέες κατάλληλες περιοχές τροφής. Ο άνεμος μπορεί να το φυσήξει σε άγονες περιοχές ή και στο πέλαγος. Το 2001, επιστήμονες από τη ΝΑΣΑ έκαναν παρατηρήσεις από το διάστημα πάνω σε μια ξηρή λίμνη-αλική στην Ανατολική Αυστραλία. Παρατήρησαν κάποιες ανεξήγητες σκούρες γραμμές στην επιφάνεια που ήταν συνήθως λευκή. Η επιτόπια έρευνα έδειξε πως αυτές οφείλονταν σε εκατομμύρια ψόφιες ακρίδες που τις είχε σωριάσει εκεί ο άνεμος. Πιστεύεται ίσως να προσελκίστηκε ένα μεγάλο σμήνος απο την αντανάκλαση του σεληνόφωτος στην επιφάνεια της λίμνης, και έτσι να βρήκαν τα έντομα το θάνατό τους στο νερό. |
| |
| Αρχή της σελίδας |
|
|
| |
| Πράσινος φρύνος [Bufo viridis] |
| |
 |
|
Ο πράσινος φρύνος μπορεί να ζήσει σε πολλές διαφορετικές συνθήκες. Ζει τόσο σε υγρές ελώδεις περιοχές όσο και σε ξηρές έρημους. Αντίθετα από το βάτραχο που έχει ένα δέρμα λείο και υγρό, το δέρμα του φρύνου είναι ξηρό με εξογκώματα και παρ'όλο που πρέπει να επιστρέψει στο νερό για να τεκνοποιήσει, δεν έχει |
| την ίδια εξάρτηση από το νερό που έχει ο βάτραχος. Ούτε που είναι τόσο επιλεκτικό όσον αφορά στην ποιότητα του νερού της λίμνες όπου θα αναπαραχθεί. Οι βάτραχοι έχουν ανάγκη από γλυκό νερό, αλλά οι φρύνοι μπορούν να ανεχτούν και υφάλμυρο νερό σε κάποιο βαθμό. Οι βάτραχοι έχουν δόντια, που οι φρύνοι δεν έχουν, καθώς επαφίενται σε μια ταχύτατη κίνηση της γλώσσας τους να αρπάξουν το θήραμά τους, τα έντομα, που κολλάν πάνω της. Το εξόγκωμα πίσω από τα μάτια τους είναι ο παρατωειδής αδένας τους. Κρατάει μια χημική ουσία που είναι τοξική και καθιστά το ζώο αηδιαστικό στη γεύση. Καθώς δεν μπορεί να πηδήξει ούτε τόσο μακριά ούτε τόσο γρήγορα όσο ο βάτραχος, (επειδή είναι πιο βαρύς και τα πόδια του είναι πιο κοντά), ο φρύνος επαφίεται στην τοξικότητα αυτή να απωθεί τα αρπακτικά. Άλλος ένας μηχανισμός άμυνας του φρύνου, που όσοι έχουν επιχειρήσει να τον πιάσουν έχουν βιώσει, είναι ότι ουρεί όταν τον πιάνουν. Ο πράσινος φρύνος μπορεί να περάσει ένα μεγάλο μέρος της ζωής του στη στεριά, επιστρέφοντας στο νερό μόνο για να τεκνοποιήσει, να κάνει 2 – 3 χιλιάδες αβγά σε παράλληλες γραμμές, και να αφήσει τους γυρίνους του να αναπτυχθούν. Όταν εγκαταλείψει τη γενέτειρα λίμνη του μπορεί να απομακρυνθεί πολύ από κάθε εστία νερού. Αυτό μπορεί και το κάνει επειδή δεν χρειάζεται να πίνει νερό. Μια ειδικά διαμορφωμένη περιοχή του δέρματος στο κάτω μέρος του σώματός του έχει τη δυνατότητα να απορροφά υγρασία από το χώμα με το οποίο έρχεται σε επαφή. Παρόλα αυτά μπορεί να χρειαστεί να κάνει μεγάλα ταξίδια για να εντοπίσει κατάλληλο μέρος αναπαραγωγής, και είναι κατά τη διάρκεια αυτών των ταξιδιών που μπορούμε πιο συχνά να δούμε φρύνους μεσα στην ημερα. Συνήθως βρίσκει καταφύγιο απο την ζέστη κρύμμενος κάτω απο κάποια πέτρα και δραστηριοποιείται κυρίως το σούρουπο και τη νύχτα. Όταν αρχίζει η εποχή της αναπαραγωγής, τα αρσενικά δεν τρέφονται πια και ξεκινούν ένα ταξίδι για την ανεύρεση νερού. Όταν το βρίσκουν, αρχίζουν να καλούν, δυναμώνοντας τον ήχο της φωνής τους με το φούσκωμα του χαλαρού δέρματος του λαιμού τους, και η θηλυκές γεμάτες αβγά αρχίζουν να καταφθάνουν. Το αρσενικό αρπάζει το θηλυκό γερά γύρω από το στήθος σε μια λαβή που μπορεί να μη χαλαρώσει καθόλου επί μέρες – ακόμη και αν ενοχληθεί το Ζευγάρι – μέχρι να έχουν βγει στο νερό όλα τα αβγά και να έχουν γονιμοποιηθεί. Τα αβγά εκκολάπτονται μετά από δέκα μέρες περίπου, και αρχικά οι γυρίνοι δεν έχουν ιδιαίτερη δραστηριότητα, καθώς τρέφονται από το υπόλοιπο του σάκου του κρόκου που τα έτρεφε μέσα στο αβγό, αλλά σύντομα αρχίζουν να κολυμπούν και να τρέφονται από το υδάτινα φυτά. Σταδιακά αναπτύσσουν πόδια και χάνουν την ουρά τους και τα βράγχια τους. Μέχρι να ολοκληρωθεί η μεταμόρφωση αυτή, μετά από ένα μήνα περίπου, θα έχουν αρχίσει να αναπνέουν αέρα. Θα βγουν από το νερό και θα αρχίσουν να τρέφονται με έντομα. Αν βρουν τροφή σε αφθονία, και αν οι άλλες συνθήκες είναι ευνοϊκές επίσης, μπορούν να ζήσουν έως και δέκα χρόνια. |
|
| |
|
|
